Арапски јазик/Азбука и изговор

Арапската азбука содржи 28 букви и нивните варијации. Правописот во голема мера е фонетски, што значи зборовите се изговараат како што се напишани.

Арапскиот јазик се пишува и чита од десно кон лево.

Пишувањето е исклучиво ракописно. Затоа, од секоја една буква во зависност од нејзиното место во зборот постојат четири варијанти:

• изолирана - кога се пишува сама
• иницијална - на почетокот на зборот
• средна - кога се наоѓа во средина на зборот
• крајна - на крајот на зборот

Не се разликуваат големи и мали букви.

Азбука

Поради сличностите во пишувањето арапските букви може да се групираат во неколку групи, со цел полесно изучување:

1

ا

Алиф

а

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـا		ا

• Алиф е првата буква во арапската азбука.

• Се изговара како долго а.

• Се пишува како вертикална црта, при што долниот крај ја допира линијата на која се пишува.

• Оваа буква е несврзувачка, т.е не се поврзува со следните букви во зборот.

2

ب	ت	ث
Ба	Та	Тха
б	т	тх

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـب	ـبـ	بـ	ب
ـت	ـتـ	تـ	ت
ـث	ـثـ	ثـ	ث

• Буквата ث се изговара како забно т.

• Следните три букви имаат форма на "бротче“, а се разликуваат по бројот и местоположбата на точките.

• Овие букви се сврзувачки.

3

ج	ح	خ
Џим	Ха	Кха
џ	х	кх

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـج	ـجـ	جـ	ج
ـح	ـحـ	حـ	ح
ـخ	ـخـ	خـ	خ

• Наредните три букви се пишуваат како брановидна линија, на чиј крај се пишува буквата „С“, а потоа се додаваат точките каде што е потребно.

• Буквата ج се изговара како македонската џ, ح се изговара слично со звукот кој го испуштаме кога бришеме очила ххх, а буквата خ се изговара грлено.

• Овие букви се сврзувачки.

4

د	ذ	ر	ز
Дал	Дхал	Ра	Зај
д	дх	р	з

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـد		د
ـذ		ذ
ـر		ر
ـز		ز

• Буквата د се изговара како македонската буква д, буквата ذ се изговара како забно д, а ر и ز се изговараат како р, односно з.

• Овие четири букви се несврзувачки, т.е кога се пишуваат никогаш не се поврзуваат со буквата што следи после нив.

5

س	ش
Сиин	Шиин
с	ш

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـس	ـسـ	سـ	س
ـش	ـشـ	شـ	ش

• Се изговараат како македонските букви с и ш.

• Кога се пишуваат овие две букви наликуваат ракописната буква ш.

• Овие букви се сврзувачки.

6

ص	ض	ط	ظ
Сод	Дод	То	Дхо
со	до	то	дхо

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـص	ـصـ	صـ	ص
ـض	ـضـ	ضـ	ض
ـط	ـطـ	طـ	ط
ـظ	ـظـ	ظـ	ظ

• Овие букви се сврзувачки.

7

ع	غ
Аин	гхАин
ʻа	гх

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـع	ـعـ	عـ	ع
ـغ	ـغـ	غـ	غ

• Буквата ع се изговара слично на извикот кога каснуваме ааам, но запомнете дека не е самогласка и не се изговара како а. Буквата غ има глас сличен на гаргарење.

• Овие две букви наликуваат на големата ракописна буква Е.

• Овие букви се сврзувачки.

8

ف	ق
Фа	Коф
ф	ко

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـف	ـفـ	فـ	ف
ـق	ـقـ	قـ	ق

• Овие букви се сврзувачки.

9

ك	ل	م	ن
Каф	Лам	Мим	Нун
к	л	м	н

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـك	ـكـ	كـ	ك
ـل	ـلـ	لـ	ل
ـم	ـمـ	مـ	م
ـن	ـنـ	نـ	ن

• Се изговараат како македонските букви к, л, м, н.

• Овие букви се сврзувачки.

10

ه‎‎	و	ي
Ха	Уау	Ја
х	у	ј

Крајна	Средна	Иницијална	Изолирана
ـه	ـهـ	هـ	ه
ـو		و
ـي	ـيـ	يـ	ي

• Буквите ه и ي се сврзувачки, а буквата و е несврзувачка.

Без самогласки

Во арапскиот јазик самогласките не се пишуваат. Сигурно ќе помислите дека тоа не може да функционира, меѓутоа пробајте да го прочитате ова:

Кнгт бш мнг нтрсн.

Сигурно прочитавте: Книгата беше многу интерсна. Говорниците чиј мајчин јазик е арапскиот немаат проблем со тоа, иако еден збор може да се прочита со различни самогласки. Контекстот го прави читањето јасно. Во некои учебници се обележуваат кратките самогласки, со цел полесно изучување на јазикот, но тоа не е секојдневна практика и на други места не се обележуваат.

Кратки самогласки

Во арапскиот јазик постојат три самогласки кои се изговараат кратко, и тоа: фетха, кесра и дамма. Кога буквата нема самогласка, се пишува сукун.

Фетха	Кесра	Дамма	Сукун
Се пишува како коса црта над буквата. Се изговара како кратко е, а во некои случаи како кратко а.	Се пишува како коса црта под буквата. Се изговара како кратко и.	Се пишува над буквата. Се изговара како кратко у.	Се пишува како крукче над буквата. Не се изговара.

Та марбута и Алиф максура

ة‎‎	ﺔ
Та марбута
а

• Буквата та марбута се јавува само како последна буква кај зборови кои скоро секогаш се од женски род.
• Се изговара како а.
• Се пишува слично како ه, но се две точки над неа (ة).
• Има две форми: ﺔ - кога е поврзана со претходната буква и ة - кога пред неа се наоѓа несврзувачка буква.

ى	ـى‎
Алиф максура
а

• Буквата алиф максура се јавува само како последна буква во зборовите.
• Се изговара како а.
• Се пишува слично како ي, но без точки (ى).
• Има две форми: ـى‎ - кога е поврзана со претходната буква и ى - кога пред неа се наоѓа несврзувачка буква.

Читање

Кога почетник започнува да чита арапски, може да започне со идентификување на буквите во зборот.

1. Буквата алиф најчесто е првата буква која може лесно да се забележи во зборот.
2. Останатите несврзувачките букви исто така лесно може да се забележат, бидејќи нив не се поврзани со следната буква после нив.
3. Потоа се идентификуваат следните букви, најпрво се помнат по некоја карактеристика додека не се научат.

Арапски	Изговор	Македонски
شكرا	Шукран	Благодарам
جمل	Џамал	Камила
كتاب	Китаб	Книга
حمام	Хамам	Бања
شهر	Шахр	Месец
حلوى	Халуа	Десерт
كلب	Калб	Куче
ليمون	Лејмун	Лимон
شمس	Шамс	Сонце
مدرسة	Мадраса	Училиште

Повторување на самогласките

Во многу арапски зборови една иста самогласка често се повторува едноподруго. Во овој случај самогласката се пишува еднаш, а не два пати, а над неа се обележува знак наречен шадда или ташдид.

Арапски	Изговор	Македонски
رمَّان	Румман	Калинка