Латински-Лекција 7
Заменки во македонскиот јазик уреди
Зменките се именки кои се употребуваат наместо други именки.
Постојат три категории на замнеки кои се делат по лице: 1-во, 2-ро, и 3-то.
• 1-во лице се однесува на тој што зборува, јас, ние. • 2-ро лице се однесува на тој што му се обраќаме, ти, вие (или Вие за персирање). • 3-то лице се однесува на сето останато (тој, таа, тоа, тие) .
Освен тоа заменките можат да бидат во еднина и множина. Овие се деклинираат како било која друга именка.
• јас е прво лице, еднина (само јас), ние е прво лице, множина (јас и другите). • Ти е 2-ро лице, множина (само ти), вие е 2-ро лице множина (ти и другите). • тој, таа, тоа е 3-то лице, еднина (тој/таа/тоа е едно), (може да име и повеќе).
Заменки во латинскиот јазик уреди
Заменки за 1-во/2-ро лице уреди
Таблица на заменки во сите падежи: јас, ти, ние, вие уреди
| Падеж | 1-во лице, еднина | 2-ро лице, еднина | 1-во лице, множна | 2-ро лице множина | ||||
| Номинатив | ego | јас | tu | ти | nоs | ние | vоs | вие |
| Акузатив | mе | мене | tе | тебе | nоs | нас | vоs | вас |
| Генитив* | mei | мој | tui | твој | nostri(nostrum) | наш | vestri (vestrum) | ваш |
| Датив | mihi | мене | tibi | тебе | nobis | нам | vobis | вам |
| Аблатив | me | од мене | te | од тебе | nobis | од нас | vobis | од вас |
Нота Бене: Генитивот се користи во извесни фрази како:
- memor nostri, внимателно од нас
- pauci vestrum, малкумина од вас.
За присвојните употреби (сестра ми, твојот велосипед) во латинскиот не се употребува генитив, туку присвојни придавки:
meus, mea, meum = мој/а/е; tuus, tua, tuum = твој/а/е; suus, sua, sum = негов/нејзин/негов/нивни; noster, nostra, nostrum = наш/а/е; vester, vestra, vestrum = ваш/а/е.
Пример: Pater noster = Татко наш
Заменки од 3-то лице уреди
Технички, во латинскиот не постојат заменки за 3-то лице.
Придавките ги модифицираат именките и го примаат родот на именката при таа модификација. Меѓутоа, на придавките не им се нужни именки за да се менуваат (модифицираат). Именката може да се предпостави. Вака се формираат ,,заменки за 3-то лице"
Пример 1 уреди
Машката форма на придавката ,,ille" - буквално преведена значи ,,тој (машки) предмет", но исто така може да значи и ,,тој (човек)".
Доколку нема именка од типот на: ,,човек", ,,жена", ,,нешто", ,,идеја", ,,концепт", ,,расудување" и тн. треба да се водите по контекстот на зборот.
Чести придавки кои се употребуваат како заменки од 3-то лице уреди
Деклинација на Ille (тој) уреди
М: Ж: С:
ЕДНИНА:
Номинатив: ille illa illud тој таа тоа Генитив: illīus illīus illīus негов нејзин негово Датив: illī illī illī нему нејзе нему
Акузатив: illum illam illud него неа него
Аблатив: illō illā illō покрај, со, од него, нејзе, него.
МНОЖИНА:
Номинатив: illī illae illa тие
Генитив: illōrum illārum illōrum нивен
Датив: illīs illīs illīs ним Акузатив: illōs illās illa нив
Аблатив: illīs illis illīs покрај, со, од, нив, оние Ille често се употребува како вид на заменка.'
Примери за употреба на Ille: уреди
1. ille est dominus - тој е господарот (ille како заменка) 2. ille dominus est malus - гопсодарот е лош (ille како придавка) 3. illam videt - тој ја гледа (или ,,таа ја гледа" - illam како заменка) 4. illam puellam videt - тој (или таа) ја гледа девојкана (illam како придавка).
Деклинација на is, ea, id: (заменки со превод) уреди
M: Ж: С: Номинатив is ea id тој таа тоа Акузатив eum eam id него неа него Генитив eius eius eius негов негова негово Датив ei ei ei нему нејзе нему Аблатив eo ea eo покрај, со, од него, неа, него. Номинатив ei eae ea тие Акузатив eos eās ea нив Генитив eorum earum eorum нивен, нивна, нивно Датив eis,iis eis,iis eis,iis ним Аблатив eis,iis eis,iis eis,iis покрај, со, од нив
Како и ille, така и is може да се користи како вид на заменка.
Примери за употреба на Is уреди
1. is est dominus - тој е господарот (is as pronoun) 2. is dominus est malus - оној господар е лош (is е придавка) 3. eam videt - тој ја гледа (или ,,таа ја гледа" - eam е заменка) 4. eam puellam videt - тој (или таа) ја гледа девојкана (eam е придавка).
Деклинација на менливите заменки qui, quae, quod: (кој, која, кое) уреди
M: F: N: Номинатив quī quae quod кој која кое Акузатив quem quam quod кој која кој Генитив cuīus cuīus cuīus чиј чија чие Датив cuī cuī cuī кому на која кому Аблатив quō quā quō покрај, со, од кој/а/е. Номинатив qui quae qua кои Акузатив quōs quās qua кои Генитив quōrum quārum quōrum чии Датив quibus/quīs на кои Аблатив quibus/quīs покрај, со, од кои
Истите форми се употребуваат и за поставување на прашања, со следниве исклучоци:
| Падеж | Еднина |
| Номинатив | quis?, quis?,quid?, кој?, која, кое? |
| Акузатив | quem?, quam?, quid? на која? кому? |
Примери за употреба на менливи заменки уреди
1. virum videt qui servum habet: Го гледа човекот кој има роб. 2. ille est vir cuius servus est malus: Тоа е човекот чиј роб е лош. 3. quis eum videt? Кој го гледа?
Деклинација на hic, haec, hoc (овој, оваа, ова) уреди
M: F: N: Nominative hic haec hoc овој оваа ова Accusative hunc hanc hoc Genitive huius huius huius Dative huic huic huic Ablative hōc hāc hōc Nominative hī hae haec овие Accusative hās hās haec Genitive hōrum hārum hōrum Dative hīs hīs hīs Ablative hīs hīs hīs
Н.Б. Hic како прилог значи ,,овде". Н.Б. Hic исто така се употребува како заменка.
Пример за употреба на Hic уреди
hic servus, non ille, est malus: Овој роб, а не оној, е лош.
Вежби уреди
Преведете соодветно на ЛАТИНСКИ:
- Нему
- Нејзе
- За неа
- За него
- Нему (с.)
- Јас
- Вие
- Ти
- Ваш
- Негов
- Ние
- Твој
- во него
- во неа
Преведете соодветно на МАКЕДОНСКИ:
- meus
- mei
- ille
- illud
- huic
- hi
- hoc
- nos
- nostri
- vos
- vestrum